سفر سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و هیات همراه وی به افغانستان در حالی انجام شد که کشورمان مدت‌ها درگیر چالش‌هایی از جمله تامین حقابه هیرمند، مسائل امنیتی و بازگشت مهاجران غیرقانونی افغان به کشورشان است.
سفر رئیس دستگاه دیپلماسی ایران که روز گذشته با یک هیات سیاسی و اقتصادی به کابل انجام شد، دیدار و گفت‌وگو با مقام‌های ارشد حکومت سرپرست افغانستان را به همراه داشت. عراقچی درباره جمع‌بندی سفر خود به کابل گفت که ایران همواره از تحولات ۴۵ سال گذشته افغانستان متاثر شده و آثار این تحولات را تحمل کرده است.
وی به موضوعاتی از جمله مهاجران افغان در ایران، مواد مخدر و یا گروه‌های تروریستی القاعده و داعش اشاره کرد که ایران همیشه از تحولات افغانستان تاثیر گرفته است. عراقچی بر مساله آب و امنیت مرزها تاکید کرد که از موضوعات مهم و تاثیرگذار هستند و مدیریت آنها از طریق تعامل و گفت‌وگو انجام می‌شود.
تامین حقابه از طریق هیرمند و هریرود موضوعی است که ایران به طور تاریخی در این خصوص با همسایه خود با مشکل روبرو بوده و از زمان روی کار آمدن طالبان در افغانستان بیشتر با چالش‌های آن دست و پنجه نرم می‌کند. اهمیت این مساله به حدی بود که ملا محمدحسن آخند، رئیس الوزرای حکومت سرپرست افغانستان، در این دیدار تامین حقابه ایران از هیرمند را تعهدی شرعی، اخلاقی و انسانی دانست که افغانستان خود را موظف به این امر می‌داند.
در راستای اجرای معاهده هیرمند بین ایران و افغانستان، نشستی در شهر زابل برگزار شد. در آن نشست، طرف ایرانی گزارشی درباره دریافت نشدن حقابه از رودخانه هیرمند در سال‌های اخیر ارائه کرد و به موانعی از جمله مشکلات فنی سازه‌های احداثی در مسیر این رودخانه اشاره کرد.
بازگشت شهروندان غیرقانونی افغانستان به کشورشان با توجه به برقراری امنیت و تلاش ایران برای اخراج مهاجران غیرقانونی، دیگر موضوع مورد بحث در دیدار عراقچی با سران طالبان بود. امیر خان متقی، وزیر امور خارجه حکومت سرپرست افغانستان، از میزبانی سخاوتمندانه مردم ایران از مهاجران و پناهجویان افغان قدردانی کرد و بازگشت مهاجران را از اولویت‌های حکومت طالبان برشمرد.
بازگرداندن اتباع به ویژه مهاجران غیرقانونی، موضوعی پیچیده و هزینه‌بر برای جمهوری اسلامی ایران است و تا زمانیکه حکومت طالبان بستر مناسبی ایجاد نکند، بازگشت افغان‌ها دشوارتر خواهد شد. از سوی دیگر، در صورت حل نشدن مشکلات در افغانستان ممکن است مهاجران غیرقانونی بیشتری به سمت کشورهای همسایه از جمله ایران گسیل شوند.
تروریسم، ناامنی و آرام نگه‌داشتن مرزها به نظر مهم‌ترین موضوعی بود که پای عراقچی را به کابل باز کرد. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در این مورد گفت که بحث امنیت مرزها مهم بود و تاکید هر دو طرف بر این بود که امنیت مرزها مهم است.
مساله تروریسم در افغانستان یک معضل عمیق است که نه مساله دیروز یا امروز بلکه مشکلی چندین ساله است. نبود امنیت خود حکومت طالبان را نیز از تروریسم متاثر کرده است.
از همین رو متقی در دیدار با عراقچی با اشاره به اهتمام افغانستان نسبت به مقوله امنیت به ویژه امنیت مرز مشترک با ایران، بر تعهد حکومت سرپرست افغانستان نسبت به اتخاذ همه تدابیر لازم جهت حراست از مرز و جلوگیری و مقابله با هرگونه شرارت و تروریسم تاکید کرد.
افغانستان و پاکستان اخیراً درگیری‌های نظامی را در مرزهای خود تجربه کردند که سرریز هرگونه درگیری بین دو کشور متوجه ایران نیز خواهد بود. در این مورد پاکستان میزبان هیات عالی رتبه نظامی ایران بود. علاوه بر این، یکی از ابعاد سفر عراقچی می‌تواند با هماهنگی با دستگاه نظامی کشور صورت گرفته باشد تا درگیری‌های بوجود آمده بین دو همسایه شرقی را مدیریت و در جهت کاهش تنش تلاش‌هایی انجام شود.
