روزنامه انگلیسی‌زبان South China Morning Post مستقر در هنگ کنگ می‌نویسد: به گمان کارشناسان بسیار بعید است که ایالات متحده به مذاکرات چندجانبه بازگردد زیرا ترامپ هرگز باور نداشت که چندجانبه گرایی می تواند مشکلات را حل کند.
ایالات متحده در دولت دوم دونالد ترامپ هم سیاست یکجانبه گرایی نسبی را در مسیر تلاش برای متوقف سازی توسعه برنامه هسته ای ایران انتخاب کرده است. در شرایطی که تهران گفت و گو با تروئیکای اروپایی حاضر در برجام (فرانسه، آلمان و بریتانیا) را آغاز کرده و رایزنی های دو و سه جانبه ایران با چین و روسیه هم در این مسیر ادامه دارد، دونالد ترامپ تلاش می کند در بهترین حالت ها از یکی از این کشورها به عنوان میانجی و واسطه برای پیغام رسانی با تهران استفاده کند و به آنها وزنی مساوی با یک طرف مذاکراتی ندهد.
South China Morning Post (SCMP) که یک روزنامه انگلیسی‌زبان مستقر در هنگ کنگ و یکی از معتبرترین رسانه‌های خبری در آسیا محسوب می‌شود در تازه ترین نوشتاری که در خصوص مذاکرات برای احیای برجام یا توافقی مشابه مبتنی بر فرمول برجام نوشته، هشدار داده است که شاید مذاکرات چندجانبه موفقیت آمیز پکن با تهران و مسکو منجر به فشار بیشتر از سوی واشنگتن شود.
نویسنده این گزارش تحلیلی در این خصوص می‌نویسد: تحلیلگران انتظار دارند که واشنگتن در پاسخ به مذاکرات هسته ای سه جانبه اخیر بین چین، ایران و روسیه، با توجه به اجماع سخت تر در ایالات متحده علیه پکن، میزبان این نشست، فشار بر تهران را افزایش دهد. به گفته کارشناسان، به رغم این فشارها، چین به پیگیری مذاکرات چندجانبه در مورد مسئله هسته ای ادامه خواهد داد و از آنها برای تقویت نقش خود به عنوان یک میانجی کلیدی در خاورمیانه و گسترش بیشتر نفوذ منطقه ای خود استفاده خواهد کرد.
در مذاکرات پکن در ۱۴ مارس، سه کشور بار دیگر بر تعهد خود به منع گسترش سلاح های هسته ای تاکید کردند و به طور مشترک «تحریم ها، فشار، یا تهدید به استفاده از زور» را محکوم کردند. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین همچنین اصول پنج ماده ای را برای حل مسئله هسته ای ایران پیشنهاد کرد که شامل تعهد به برجام بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا را در دوره اول ریاست جمهوری خود از آن خارج شد.
استقبال مثبت تهران از این مذاکرات در تضاد کامل با رد سریع پیشنهاد واشنگتن مبنی بر مذاکره مستقیم بود. رئیس جمهور آمریکا همزمان با اعلام این خبر که مشتاق توافق با تهران است و در این زمینه نامه ای هم به رهبر ایران نوشته است تهدید کرده که جایگزین این توافق، گزینه نظامی خواهد بود. سیاست دوگانه و متناقضی که با مخالفت جمهوری اسلامی ایران روبه رو شده است.
نویسنده این مطلب در ادامه تحلیل می کند که رویکرد تهران نسبت به پکن و تلاش های چندجانبه آن می تواند واکنش شدیدتری را از سوی ایالات متحده به دنبال داشته باشد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که «ترامپ از حمایت استراتژیک روسیه و چین از ایران ناراحت است و همین نارضایتی می‌تواند اسباب فشار بیشتر بر تهران شود.»
به گمان کارشناسان بسیار بعید است که ایالات متحده به مذاکرات چندجانبه بازگردد زیرا ترامپ هرگز باور نداشت که چندجانبه گرایی می تواند مشکلات را حل کند. ترامپ به صراحت اعلام کرده که استراتژی فشار حداکثری برای چهار سال آینده ادامه خواهد داشت مگر آنکه ایران با پیشنهاد ترامپ برای مذاکرات احتمالا مستقیم موافقت کند.
یان وی، معاون انستیتوت مطالعات خاورمیانه در دانشگاه شمال غربی چین، معتقد است که ممکن است مشارکت عمیق تر پکن در مذاکرات هسته ای تنش ها را بیشتر کند. به گفته یان، تعامل پکن به طور بالقوه می تواند واشنگتن را به سمت اتخاذ موضعی تهاجمی تر در قبال ایران سوق دهد، نه اینکه به دنبال یک راه حل دیپلماتیک متوازن باشد.
در بحبوحه رقابت فزاینده چین و آمریکا در سراسر جهان، واشنگتن ممکن است سیاست راست گراتری را در قبال ایران در پیش بگیرد. این در حالی است که پکن رویکرد پایدارتری را در قبال مسئله هسته ای ایران در پیش گرفته است. تحلیلگران بسیاری معتقدند که تعامل چین با ایران و روسیه در مورد مسئله هسته ای با استراتژی دیپلماتیک گسترده تر آن در خاورمیانه همسو است، جایی که پکن پس از تمرکز قبلی بر روابط اقتصادی، به طور فعال با سیاست های منطقه ای درگیر است.
حضور چین در منطقه از زمان امضای برجام در سال ۲۰۱۵ به طور قابل توجهی گسترش یافته است و پکن این روزها خاورمیانه را عرصه ای حیاتی برای برنامه های جهانی خود می داند. در سال ۱۴۰۲، چین میانجیگری یک توافق صلح تاریخی بین عربستان سعودی و ایران را انجام داد. پس از آن سال گذشته مذاکراتی در پکن انجام شد که ۱۴ جناح فلسطینی از جمله حماس و فتح را گرد هم آورد.
کلمنس چای، پژوهشگر موسسه خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور در این باره می گوید: «ادامه دیپلماسی چین در خاورمیانه منعکس کننده محاسبات دقیق این کشور در به تصویر کشیدن خود به عنوان یک بازیگر فعال در منطقه است.»
به گفته چای، میزبانی گفتگوهای سه جانبه اخیر میان ایران چین و روسیه همچنین به پکن اجازه می دهد تا آنچه را که تاکتیک های اجباری واشنگتن می داند، به چالش بکشد. محاسبات چین در مورد میزبانی مذاکرات هسته ای ایران همچنین استفاده از فرصت برای محکوم کردن روایت قلدرمابانه آمریکا است.»
سان دگانگ، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه فودان، خاطرنشان کرد که چین حتی به عنوان یک شریک نزدیک، برای جلوگیری از توسعه برنامه هسته ای ایران به سمت تسلیحاتی شدن تلاش می کند؛ مساله ای که می تواند کشورهای عربی، به ویژه در خلیج فارس، را به واشنگتن نزدیک کند.
سان در این باره می گوید: «اگر ایران به پیشروی در مورد مسئله هسته ای ادامه دهد، توازن منطقه ای را به هم می زند و بسیاری از کشورهای عربی را به سمت ایالات متحده سوق می دهد که به نفع چین نیست.» او گفت: «چین برای توازن منطقه ای در مسئله هسته ای ایران دخالت دارد ... این کشور امیدوار است که مسئله هسته ای ایران بتواند با توسل به دیپلماسی حل و فصل شود و از رویارویی بین ایالات متحده و ایران جلوگیری کند.»
نویسنده این مطلب در ادامه ادعا می‌کند که «برای کشورهای خلیج فارس، ایران همچنان مهم ترین نگرانی امنیتی منطقه است. چندین پادشاهی عربی در منطقه روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ تقویت کردند در حالی که تنها یک انگیزه برای آن داشتند: مقابله با آنچه تهدید ایران خواندند. در سال ۱۴۰۲، عربستان سعودی و ایالات متحده در آستانه نهایی کردن یک پیمان دفاعی بودند که این توافق در بحبوحه آغاز جنگ غزه متوقف شد.
