اوراق نفتی؛ راهکار جذب ۴۰ میلیارد دلار ارز خانگی

مسعود کرباسیان در یادداشتی نوشت: در اواخر دولت یازدهم، برای جمع‌آوری و استفاده از دلارهای خانگی سرگردان، موضوع فروش اوراق نفتی مطرح شد، یعنی انتشار اوراقی که بر مبنای نفت باشند. قرار بود که به ازای فروش نفت، هر کس که از این اوراق سهمی خریداری کرده، مبلغی پرداخت کند و سپس در یک زمان معین و یا در مواقع نیاز بتواند آن را به صورت ارزی یا ریالی بفروشد. به این ترتیب، عملاً مردم نفت را خریداری می‌کنند. در این روند، شرکت نفت، نفت را فروخته و پول آن را به خزانه واریز می‌کند و دولت متعهد می‌شود که در ازای فروش این اوراق، مبلغ را به مردم بازپرداخت کند.

انتشار و فروش اوراق نفتی چند مزیت دارد؛ اگر قیمت نفت به سمت افزایش حرکت کند، ارزش دلاری و ارزی آن نیز بالا می‌رود. دومین نکته مهم، تغییر نرخ برابری آن است که به جای اینکه سود آن از کشور خارج شود، وارد می‌شود و در عین حال مردم به دولت اعتماد کرده و این اوراق به‌راحتی فروش می‌رود. نکته سوم و از همه مهم‌تر اینکه برای پرداخت، فشاری به دولت و نظام مالی کشور وارد نمی‌شود، چراکه این اوراق همه فروش نفت را در بر نمی‌گیرد و دولت می‌تواند بقیه نفت را صادر کند.

این روش نسبت به فروش اوراق قرضه ارزی که در دهه ۷۰ نیز آزمایش شد و استقبال چندانی از آن نشد، بهتر است. به این ترتیب، این روش ریسک کمتری برای مردم و دولت دارد.

برخی بر این باورند که با نوسان قیمت نفت این اوراق فروش نمی‌رود. در پاسخ باید گفت که آیا همیشه قیمت نفت کاهش می‌یابد؟ خیر. می‌توان این اوراق را در زمانی که قیمت نفت بالاست، فروخت. در واقع مردم هر زمان بخواهند می‌توانند این اوراق را بفروشند و ضرری در فروش این اوراق متوجه مردم و دولت نمی‌شود.

علاوه بر این، برخی بر این باورند که مردم از این اوراق برای کمک به معیشت خود استفاده می‌کنند، این مسئله زمانی محقق می‌شود که اوراق در بورس کالا عرضه و بوروکراسی دست و پا گیر از آن حذف شود.

در روش دیگر، همان‌طور که صندوق‌های درآمد ثابت سایر موارد را خریداری می‌کنند، این اوراق را نیز بخرند و هر زمان مردم خواستند آن را بفروشند.

در واقع، وقتی این اوراق به بورس واگذار شود، مردم برای خرید آن به کارگزار مراجعه کنند و باید سپرده بگذارند و این یک روند طولانی و دست و پاگیر است که در صورت اجرا باید حذف و به گونه‌ای اجرا شود تا مردم به راحتی این اوراق را خریده و به همان راحتی هر زمان که بخواهند آن را بفروشند.

از سوی دیگر، به نفع مردم است که برای خرید این اوراق وارد بازار ارز نشوند و خرید و فروش آن‌ها ریالی باشد، اما چنانچه دولت اصرار بر خرید و فروش ارزی دارد، با یک درجه تخفیف این شرایط را فراهم کند که هر کس ریال آورد ریال دریافت کند و هر کس ارز آورد به صورت ارزی مطالبات خود را دریافت کند، در این شرایط، بازار نه تنها دلاری نمی‌شود، بلکه نفت نیز فروخته شده و قیمت ارز نیز کمی متعادل می‌شود.