ورود VAR به فوتبال ایران: وعده‌ها و واقعیت‌ها

فصل جدید لیگ برتر فوتبال ایران با وعده استفاده از سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR) آغاز شد. امیدها بر این بود که با بهره‌گیری از این تکنولوژی، کشمکش‌های داوری که در فصل گذشته به وفور شاهد آن بودیم، کاهش یابد. اشتباهات داوری در دیدارهای متعدد باعث بروز جنجال‌ها و حواشی گسترده‌ای شدند و بسیاری از تیم‌ها و هواداران به نوعی از این امر آسیب دیدند. فدراسیون فوتبال اخیراً مدعی شده درحال حاضر 6 دستگاه VAR خریداری شده و ادعا شده که فیفا این دستگاه‌ها را به فدراسیون فوتبال داده است. اما با نزدیک شدن به نیم‌فصل دوم، طبق اعلام سایت فدراسیون تنها دو دیدار، یعنی مسابقات استقلال با شمس‌آذر قزوین و پرسپولیس با ذوب‌آهن اصفهان، هفته ابتدایی نیم فصل دوم با حضور VAR برگزار می‌شود. این موضوع سؤالات بسیاری را درباره هدف اصلی استفاده از VAR و عدالت در لیگ فوتبال ایران مطرح می‌کند. مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال، در صحبتی در تاریخ 17آبان اعلام کرده بود که 7دستگاه سیستم کمک‌داور ویدیویی جدید خریداری شده است، اما بعد از گذشت نزدیک به دو ماه خبری از ورود این دستگاه‌ها به ایران نیست تا تیم‌های شهرستانی لیگ عملاً از حضور این سیستم در بازی‌های خود محروم باشند. در حال حاضر، تنها برخی از بازی‌های انتخابی با سیستم VAR برگزار می‌شود که طبیعتاً استقلال و پرسپولیس به‌عنوان دو تیم پرهوادار از حضور این سیستم محروم نخواهند ماند و سرنوشت سایر تیم‌ها همچنان با اشتباهات داوری می‌تواند تغییر کند. این درحالیست که اکنون دو تیم در صدر جدول و کورس قهرمانی لیگ حضور دارند که شهرستانی هستند به‌علاوه که جدا از کورس قهرمانی، قطعاً با نزدیک شدن به روزهای پایانی فصل، حساسیت برای قهرمانی و بقا در لیگ برتر رو به افزایش است و نیاز به حضور تعداد بیشتری از دستگاه‌های VAR بشدت حس می‌شود. ادامه روند کنونی نشان‌دهنده بی‌عدالتی واضحی است؛ با وجود تنها یک دستگاه VAR، در هر هفته 6 بازی بدون آن برگزار می‌شود و امکان اصلاح اشتباهات تیم داوری وجود ندارد. این شرایط به نفع تنها چند تیم خاص خواهد بود. مسأله‌ای دیگری که در پرونده سیستم کمک‌داور ویدیویی مطرح است، بحث اجاره بهای این سیستم از سوی فدراسیون فوتبال به باشگاه‌ها است. فدراسیون به باشگاه‌هایی که قصد استفاده از VAR را دارند، اعلام کرده که باید برای هر مسابقه مبلغ ۴۰۰میلیون تومان به عنوان اجاره پرداخت کنند. این مبلغ، بنا به نظر مالکان برخی باشگاه‌ها، بشدت سنگین و غیرمنطقی به نظر می‌رسد. بویژه مالک باشگاه خیبر، در این رابطه ابراز نارضایتی کرده و شرایط موجود را غیرقابل ‌تحمل توصیف نموده است. او اعلام کرده که باشگاه‌ها در سال‌های اخیر، هزینه‌های زیادی را برای بهسازی فضاهای ورزشی و استانداردسازی شرایط برگزاری مسابقات متقبل شده‌اند و تحت فشار اقتصادی بیشتری قرار نمی‌گیرند. این مشکل نه‌تنها بر باشگاه‌های خصوصی که در شرایط بحرانی مالی قرار دارند، بلکه روی عملکرد تمام لیگ نیز اثر منفی خواهد گذاشت. در حالی که درآمدها به صورت شفاف مشخص نیست، تحمیل هزینه‌های اضافی به باشگاه‌ها می‌تواند منجربه آسیب به روند توسعه و پیشرفت فوتبال در کشور شود. با این اوصاف، برخی باشگاه‌ها به‌ویژه باشگاه سپاهان، تصمیم به خرید دستگاه‌های VAR گرفته‌اند تا بتوانند به صورت مستقل از این تکنولوژی بهره‌برداری کنند. این تصمیم به‌رغم هزینه بالای اولیه، می‌تواند در درازمدت به نفع آنها باشد و به آنها این امکان را دهد که در مسابقات خود از مزایای این سیستم بهره‌مند شوند بدون آنکه بخواهند اجاره بهای سنگین را پرداخت کنند. به نظر می‌رسد که فدراسیون فوتبال لازم است ضمن تجدیدنظر در سیاست‌های خود، به باشگاه‌ها در زمینه مالی و پشتیبانی تکنولوژیک بیشتر توجه نماید. این اقدامات می‌تواند نه‌تنها به بهبود شرایط اقتصادی باشگاه‌ها کمک کند، بلکه در نهایت به ارتقای سطح کیفی فوتبال ایران نیز منجر شود. فصل گذشته نیز تنها چند بازی خاص با استفاده از VAR برگزار شد و بسیاری از تیم‌ها به دلیل امتیازاتی که به سرخابی‌های پایتخت اعطا شده بود، شکایت داشتند. حال باید ببینیم آینده لیگ چه خواهد شد و فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ با این شرایط چه تدبیری اتخاذ می‌کنند. حضور ناقص VAR حتی ممکن است از نبود آن نیز بدتر باشد و واقعاً به بی‌عدالتی دامن بزند.