رفتارهای هواداران فوتبال ایران در هفته‌های اخیر و به‌ویژه حواشی دیدار حساس پرسپولیس و تراکتور، بحث‌های زیادی درباره نیاز به کار فرهنگی در ورزش کشور ایجاد کرده است. برخی از کارشناسان و افراد در فضای مجازی، بازنگری در فرهنگ هواداری در فوتبال ایران را کلید حل این مشکلات...
رفتارهای هواداران فوتبال ایران در هفته‌های اخیر و به‌ویژه حواشی دیدار حساس پرسپولیس و تراکتور، بحث‌های زیادی درباره نیاز به کار فرهنگی در ورزش کشور ایجاد کرده است. برخی از کارشناسان و افراد در فضای مجازی، بازنگری در فرهنگ هواداری در فوتبال ایران را کلید حل این مشکلات می‌دانند و برخی دیگر، فرهنگ هواداری مسموم این روزهای کشور را ناشی از فرهنگ عمومی کشور می‌دانند. در رابطه با رفتارهای ناهنجار و تخریب‌گرایانه در میان هواداران فوتبال، نمی‌توان همه چیز را به جغرافیا و فرهنگ عمومی مردم یک کشور نسبت داد.
هولیگانیسم یا پدیده رفتارهای ناهنجار در میان هواداران، یکی از بزرگترین معضلات فوتبال جهان از قرن بیستم به این سو بوده و حتی در پیشرفته‌ترین جوامع و کشورها نیز دیده شده است.
در برخی از موارد خاص هولیگانیسم در کشورهای اروپایی، شاهد شکل‌گیری گروه‌های هواداری خاصی هستیم که هدف آن‌ها از حضور در ورزشگاه‌ها و اطراف آن نه تشویق تیم خودی، بلکه ایجاد یک فرقه خاص برای ایجاد درگیری و دعوا و تخلیه انرژی در قالب گروه‌های هواداری فوتبال است.
در کتابی به‌نام «دیوانه‌های فوتبال»، شرح مختصری از هولیگانیسم فوتبال از زمان ظهور فرهنگ‌های ابتدایی بازی فوتبال در لندن تا سال‌های پس از آن در کشورهای مختلف از جمله شرق اروپا، برزیل و ترکیه نوشته شده است.
در این کتاب، شاهد روایت‌هایی خاص از تشکیلات هواداری مخوف در کشورهای مختلف هستیم که شرایط عجیب هواداری در کشورها را نشان می‌دهد. به‌طور مثال نویسنده کتاب، در صربستان با هوادارانی ملاقات کرده که به جنایت جنگی متهم بودند، در هلند از ترس جانش از دست هواداران گریخته، در ترکیه مجبور به فرار از دست پلیس شده و در برزیل، هدف شلیک قرار گرفته است.
وجود داشتن این مسائل در کشورهای دیگر، اتفاقات رخ داده در فوتبال ایران و رفتار ناشایست در دیدار تراکتور و پرسپولیس را توجیه نمی‌کند، اما باید به این موضوع توجه کرد که هولیگانیسم، در تمام نقاط جهان وجود دارد و می‌توان از تجربیات مدیریتی در این کشورها برای بهبود شرایط ورزشگاه‌ها استفاده کرد.
باشگاه‌های انگلیسی از سال ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۴، در هفت دوره از هشت دوره جام باشگاه‌های اروپا به قهرمانی رسیدند اما هولیگانیسم و رفتارهای مخرب تماشاگران انگلیسی در مسابقات داخلی و بین‌المللی، فوتبال این کشور را تحت‌الشعاع قرار داد. درگیری هواداران در فاجعه معروف هیسل در بازی لیورپول و یوونتوس پیش از فینال جام باشگاه‌های اروپای ۱۹۸۵ در بلژیک، منجر به تخریب ورزشگاه و کشته شدن ۳۹ تماشاگر شد. در نتیجه این اتفاق، تیم‌های انگلیسی پنج سال و لیورپول شش سال از حضور در مسابقات اروپایی محروم شدند.
مارگارت تاچر نخست‌وزیر وقت بریتانیا، طرفدار جدی فوتبال نبود اما هولیگانیسم در ورزشگاه‌ها، داشت به یک فرهنگ عمومی برای مردم انگلیس تبدیل می‌شد و به همین دلیل، اقداماتی جدی برای بهبود شرایط ورزشگاه‌ها صورت گرفت.
برای پایان دادن به این جریانات، انگلیسی‌ها تصمیم به استفاده از تکنولوژی‌ها و وسایل مدرن گرفتند. تجهیز ورزشگاه‌ها با دوربین مداربسته، افزایش نیروهای پلیس، ممنوعیت ورود مشروبات الکلی به ورزشگاه‌ها و حذف کردن فنس‌های جداکننده در ورزشگاه‌ها، از اقدامات اصلی برای پایان دادن به هولیگانیسم بود.
با اقدامات مدیریتی مناسب، این رفتارها به‌طور گسترده‌ای کاهش یافت.
در حال حاضر، محرومیت هواداران از حضور در ورزشگاه‌ها، یکی از راهکارهای ساده و دم دستی برای پایان دادن موقتی به این اتفاقات به نظر می‌رسد اما برنامه‌ریزی و مدیریت در بلندمدت، آن چیزی است که بیشترین کمک را به فرهنگ هواداری در کشور می‌کند.
