مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تمایل ادعایی «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران را نشانه‌ای مهم دانست و بر ضرورت تعاملات دیپلماتیک برای حل‌وفصل مسائل مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران تأکید کرد.
به گزارش گروه بین الملل رافائل گروسی روز دوشنبه در حاشیه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، درباره چشم‌انداز همکاری‌های آژانس با ایران و تحولات مرتبط با مواضع دولت جدید آمریکا گفت: «من از زمان آخرین سفرم به تهران در تماس مداوم با آقای عراقچی بوده‌ام و به تبادل دیدگاه‌ها پرداخته‌ایم که این بخشی طبیعی از گفت‌وگوهای ما است. موضوع سفر بعدی به تهران نیز در این گفت‌وگوها مطرح شده، اما همان‌طور که اشاره کردید، این روند به نوعی تحت تأثیر ملاحظات دولت جدید آمریکا قرار دارد.»
وی افزود: «با مقامات ارشد آمریکایی در ارتباط هستم و آنچه می‌توانم بگویم این است که در بالاترین سطوح، بررسی‌هایی درباره نحوه تعامل با این موضوع در حال انجام است. برخی اسامی برای رسیدگی به این پرونده مطرح شده و رایزنی‌های غیررسمی نیز صورت گرفته است.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان اینکه هرگونه پیشرفت در تعامل با ایران نیازمند گفت‌وگوهای جدی و مؤثر است، افزود: «من بارها گفته‌ام که بدون تعامل مستقیم – چه رسمی، چه غیررسمی، چه در مسیرهای دیپلماتیک علنی و چه در پشت پرده – نمی‌توان به پیشرفت واقعی دست یافت. دیپلماسی در این روند کاملاً ضروری است.»
وی در ادامه به ادعای دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اشاره کرد که از تمایل به دستیابی به «نوعی توافق» سخن گفته و اظهار داشت: «این خود یک نشانه است. آنها [مقامات آمریکایی] می‌خواهند دیدگاه‌های ما را بدانند و ما نیز در حال تدوین یک گزارش جامع هستیم که توجهات زیادی را به خود جلب کرده است.
تاکید نقش آژانس در راستی‌آزمایی هرگونه توافق احتمالی
گروسی در ادامه گفت: «اگر قرار است صحت صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران تأیید شود، این کار بدون نقش‌آفرینی آژانس غیرممکن خواهد بود. ما همیشه راهکارهای فنی قابل اجرا پیشنهاد داده‌ایم و همچنان آماده همکاری برای راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران هستیم.»
وی همچنین درباره ارزیابی آژانس از وضعیت کنونی برنامه هسته‌ای ایران گفت: «گزارش‌های ما نشان می‌دهد که ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد ایران با سرعت بالایی در حال افزایش است و ظرفیت‌های فنی این کشور در حوزه غنی‌سازی تقویت شده‌اند. این روند نیازمند شفاف‌سازی و نظارت مستمر است و ما آماده‌ایم نقش خود را در این زمینه ایفا کنیم.»
مدیرکل آژانس سپس عنوان کرد: «ما باید هرچه سریع‌تر به تعامل سازنده بپردازیم، زیرا زمان در حال سپری شدن است. تمامی چشم‌ها به این روند دوخته شده‌اند و جامعه جهانی منتظر است که چگونه این مسائل حل‌وفصل خواهد شد.»
گروسی اضافه کرد: «آنچه نیاز داریم، یک تعامل واقعی است که ما را به جلو ببرد. باید از صحبت درباره روندها فراتر برویم و به پاسخ‌های مشخص برسیم.»
وی در پاسخ به پرسشی درباره حداقل اقداماتی که ایران باید انجام دهد تا ارزیابی آژانس درباره وضعیت برنامه هسته‌ای این کشور تغییر کند، گفت: «نمی‌توان حداقل یا درصد مشخصی تعیین کرد، زیرا موضوعات مختلفی مطرح است که به یکدیگر مرتبط هستند. با این حال، در مواردی که ما به دنبال راستی‌آزمایی هستیم، از جمله منشأ ذرات اورانیوم در برخی سایت‌ها و نحوه غنی‌سازی در سطوح مختلف، انتظار داریم که تعامل مؤثر و سازنده‌ای صورت گیرد.»
مدیرکل آژانس افزود: «سفر من در آبان‌ماه نشان داد که نشانه‌هایی از آمادگی برای همکاری در تهران وجود دارد، اما متأسفانه شرایطی پیش آمد که مانع از پیشرفت در این مسیر شد.»
برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران همواره تحت فشارهای سیاسی و اتهامات بی‌اساس غرب قرار داشته است. پیش از برجام، کشورهای غربی با امنیتی‌سازی این موضوع، تلاش کردند با ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران اقدام کنند، اما بسته شدن پرونده «ابعاد احتمالی نظامی» (PMD) در سال ۱۳۹۴، این بهانه را از میان برد.
ایران پس از امضای برجام به تمامی تعهداتش پایبند ماند، اما آمریکا در سال ۱۳۹۷ به‌طور یکجانبه از توافق خارج شد و اروپا نیز نتوانست تعهدات خود را اجرا کند. در نتیجه، ایران در چارچوب حقوق برجامی خود، گام‌هایی در کاهش تعهدات برداشت. مذاکرات احیای برجام نیز به دلیل تعلل و زیاده‌خواهی‌های غرب به نتیجه نرسید.
با وجود این، ایران همچنان به تعامل دیپلماتیک و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده و اعلام کرده است که در صورت بازگشت طرف‌های مقابل به تعهدات خود، آماده احیای توافق است. مذاکرات اخیر با تروئیکای اروپایی در ژنو نیز نشان‌دهنده تمایل تهران به حل‌وفصل موضوع از طریق دیپلماسی، مشروط به ارائه ضمانت‌های واقعی برای رفع تحریم‌هاست.
