گسترش مناسبات دوجانبه با توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه

روز جمعه ۲۸ دی‌ماه (۱۷ ژانویه)، کرملین میزبان «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران بود و در جریان این سفر مهم، قرارداد ۲۰ ساله همکاری‌های راهبردی بین کشور به امضا رسید؛ توافقی که هم طرف‌های روسی و ایرانی نسبت به تأثیر آن بر گسترش مناسبات دوجانبه ابراز امیدواری کرده‌اند. انتظار می‌رود که با امضای این معاهده دو کشور روابط خود را به شکل ویژه در زمینه‌های اقتصادی، علمی، فناوری، فرهنگی و گردشگری گسترش دهند.

از نگاه ناظران، با امضای این معاهده سطح تعاملات ایران و روسیه ارتقا یافته، زمینه پیشبرد همکاری‌ها تسهیل شده و این معاهده در اقتدار و همکاری منطقه‌ای دو کشور با تمرکز بر حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نظامی مؤثر خواهد بود.

در همین رابطه، مهدی خورسند کارشناس مسائل روسیه در خصوص مزایای اظهار کرد: اصلی‌ترین خاصیت سند همکاری‌های بلند مدت، چهارچوب دادن، مفهومی کردن و شناسنامه‌دار کردن روابط بین کشورهاست، اینکه کشورها به سمت روابط بلندمدت با یکدیگر حرکت می‌کنند به دلیل منافع و اشتراکات منافع زیادی است که می‌توانند تعریف کنند و در مسیر تعامل با یکدیگر و در مسیر نظامات بین‌المللی کسب کنند که ایران و روسیه هم از این قاعده مستثنی نیستند.

دو کشوری که یک بار یک سند همکاری ۲۰ ساله را تجربه کردند و حالا وارد دومین فاز از یک روابط بلند مدت با یکدیگر شدند؛ ایران و روسیه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و در طول سی و اندی سال گذشته شاید روابط پرفراز و نشیبی را با همدیگر تجربه کرد‌ه‌ باشند و مسائل مختلفی در بین دو کشور وجود داشته و علی رغم وجود تعارضات منافع منطقه‌ای، ایران و روسیه مواضع همسویی را در بسیاری از اتفاقات و تحولات نظام بین الملل و مسائل منطقه با یکدیگر داشته‌اند و اوج این همکاری‌ها در حوزه‌های امنیتی و نظامی، مبارزه مشترک ایران و روسیه با مقوله داعش بود که که با همکاری دو کشور به پیروزی رسیدند.

از طرف دیگر همکاری نانوشته‌ای بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با روی کار آمدن پوتین در روسیه بین ایران و این کشور شکل گرفت که البته بازیگران دیگری همچون چین، برزیل، آفریقای جنوبی در این همکاری دخیل بودند همچنین، وجود نقاط اشتراک بسیاری همچون همسایگی آبی ما با روسیه در دریای خزر و مکمل بودن ژئوپلیتیکی با این کشور که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند ظرفیت و پتانسیل دسترسی روسیه در خشکی را به آب‌های گرم جنوبی بدهد و می‌تواند سرزمین اتصال روسیه به شرق آسیا و غرب آسیا و جنوب آسیا باشد و زمینه انتقال انرژی، کالا و مسافر روس‌ها را به مناطق دیگر دنیا فراهم کند و همه این‌ها باعث می‌شود که این دو کشور با وجود فرصت‌ها و البته تهدیدات مشترک بتوانند با همدیگر همکاری کنند.

وی با بیان اینکه بازیگری دشمنان مشترک ایران و روسیه یعنی ناتو و غربی‌ها در آسیای مرکزی و قفقاز همواره مورد نگرانی ایران و روسیه بوده گفت: این موضوع موجب شده که ما در سند همکاری های ایران و روسیه، ابعاد نظامی و امنیتی این توافق به صورت ویژه‌تر مورد توجه قرار گرفته است و منطقی است که ایران و روسیه با توجه به رسیدن به این معنای مشترک از روابط به سمت روابط راهبردی نظامی و امنیتی در حرکت باشند.

وی با اشاره به سخنرانی پوتین گفت: پوتین در سخنرانی خود اشاره کرد که سطح روابط ما با ایران فوق العاده است و این شاید بهترین تعریف از سطح روابط ایران و روسیه باشد، به دلیل اینکه روس‌ها با توجه به استفاده از یک نظام شبکه‌ای ارتباطی در دنیا، سعی می‌کنند منافع خود را کسب کنند و بعضا این ارتباطات شبکه در تعارضات معنایی با نظام جمهوری اسلامی ایران است، اما داشتن یک شریک بزرگ و قوی در نظام بین‌الملل در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نظامی برای پیشرفته کشور بسیار مهم است.

وی با بیان اینکه ما در حوزه های اقتصادی یک وجه اشتراک بسیار بسیار بزرگی با روس‌ها تجربه می‌کنیم، گفت: با توجه به اینکه عضو سازمان همکاری شانگهای و بریکس هستیم و در آستانه امضای تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا قرار داریم، روس ها در هر سه این نهادهای منطقه‌ای و بین المللی عضوند و ما می‌توانیم به سمت همکاری‌های دو جانبه و چند جانبه حرکت بکنیم و برای چند جانبه گرایی اقتصادی در نظام بین الملل و شکستن انحصار دلار و سوئیفت تلاش کنیم.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد که توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه بتواند یک ابزار چانه زنی برای ایران جهت مذاکره با غربی‌ها تبدیل شود، چرا که ایران تنها در صورتی می‌تواند از حداکثر منافع برخوردار شود که بتواند به نظام ارتباطی معنادار و صحیح در مواجهه با شرق و غرب دست یابد.