با وجود موفقیت‌های فضایی بشر، هنوز هم سیاه‌چاله‌ها اسرار زیادی دارند و دانشمندان به دنبال رمزگشایی این رازها هستند.
به گزارش گروه اقتصادی، دانشمندان دانشگاه MIT هم برای کشف رازهای سیاه‌چاله‌ها تلاش می‌کنند و یکی از موضوعات ارائه شده در دویست‌و‌چهل‌وپنجمین نشست انجمن نجوم آمریکا، کشف تازه‌ای از یک سیاه‌چاله بود.
تولید اشعه ایکس با پلاسمای داغ
ستاره‌شناسان MIT که سال‌هاست روی سیاه‌چاله ES 1927+6541 کار می‌کنند، اکنون باز هم همان سیاه‌چاله را شکار کرده و در این نشست، از رفتار بی‌سابقه آن خبر داده‌اند. در این سیاه‌چاله ابتدا یک ناپدید شدن غافلگیرکننده رخ داد و حالا سوسو زدن‌های عجیب آن، توجه محققان را به خود جلب کرده است. دانشمندان از چشمک زدن‌های اشعه ایکس متصاعد شده از این سیاه‌چاله غول پیکر خبر داده و یادآور شده‌اند که میزان این سوسو زدن‌ها به طور مرموزی شتاب گرفته است. درونی‌ترین نواحی سیاه‌چاله، محیط‌هایی با انرژی بسیار بالا هستند؛ جایی که اشعه ایکس توسط پلاسمای داغ و سریع در حال حرکت، تولید می‌شود.
قایم باشک سیاه‌چاله
جرم سیاه‌چاله ES 1927+6541 به اندازه یک میلیون خورشید است و در کهکشانی با فاصله 270 میلیون سال نوری از ما قرار گرفته است. «ارین کارا»، استادیار فیزیک در MIT و «مگان مسترسون»، فارغ التحصیل فیزیک MIT، بخشی از تیمی بودند که این سیاه‌چاله را در سال 2018 پیدا کردند. تاج سیاه‌چاله - ابری از پلاسمای سفید چرخان و داغ - به طور ناگهانی ناپدید شد و سپس خود را به آرامی، در طول زمان بازسازی کرد. این خاموشی کوتاه هرچند چشمگیر ولی اولین بار بود که در نجوم سیاه‌چاله مشاهده می‌شد.
هر 7 دقیقه یک چشمک
«ارین کارا» گفت: در سال 2022، تیم ما با کمک XMM-Newton، یک رصدخانه فضایی پرتو ایکس که به نام‌های مأموریت طیف‌سنجی پرتو ایکس با توان بالا و مأموریت چندآینه‌ای پرتو ایکس نیز شناخته می‌شود، به رصد این سیاه‌چاله پرداخت. بدین ترتیب، این رصدخانه در دسامبر ۱۹۹۹ توسط آژانس فضایی اروپا روی موشک آریان ۵ به مدار نزدیک زمین پرتاب شد. وی افزود: محققان MIT متوجه شدند که اشعه ایکس از سیاه‌چاله ES 1927+6541 با فرکانس فزاینده‌ای نوسان نور دارد. محققان در مطالعه دو ساله خود دریافتند که سوسو زدن این سیاه‌چاله به طور پیوسته رو به افزایش است و از سوسو زدن هر 18 دقیقه یکبار به 7 دقیقه رسیده است. «مگان مسترسون» هم گفت: ما هرگز این تغییر چشمگیر را در سرعت چشمک زدن ندیده بودیم. این به هیچ وجه شبیه سیاه‌چاله‌های کلان جرم معمولی نبود.
سناریوهای سوسو زدن سیاه‌چاله
محققان سناریوهایی برای توضیح این نورها و سوسوزدن‌ها مطرح کرده‌اند و محتمل‌ترین دلیل آن را یک کوتوله سفید در حال چرخش می‌دانند. کوتوله سفید آخرین مرحله تکامل ستاره‌های کم‌جرم یا ستاره با جرم متوسط است و درخشش آن را حاصل انتشار انرژی گرمایی ذخیره‌شده می‌دانند چراکه فرآیند هم‌جوشی در کوتوله سفید رخ نمی‌دهد. از نگاه دانشمندان، احتمال می‌رود این سوسو زدن‌ها، درواقع هسته بسیار فشرده یک ستاره مرده باشد که به دور سیاه‌چاله می‌چرخد و درحال نزدیک شدن به افق رویداد خود است؛ مرزی که فراتر از آن هیچ چیز نمی‌تواند از جاذبه و گرانش سیاه‌چاله فرار کند. بنابراین، کوتوله سفید باید بتواند یک کار عجیب انجام دهد تا بدون افتادن، به لبه سیاه‌چاله بیاید. «ارین کارا» دراین باره گفت: تخمین زده می‌شود جرم کوتوله سفید حدود یک دهم جرم خورشید است. در مقابل، خود این سیاه‌چاله عظیم جرمی برابر با یک میلیون خورشید دارد. وقتی جسمی تا این حد به یک سیاه‌چاله بسیار پرجرم نزدیک می‌شود، انتظار می‌رود امواج گرانشی ساطع شوند و جسم را به سیاه‌چاله نزدیک‌تر کنند. وقتی کوتوله سفید نزدیک‌تر می‌شود، با سرعت بیشتری حرکت می‌کند که این موضوع می‌تواند توضیحی برای افزایش سوسو زدن سیاه‌چاله باشد. در حالی که گرانش سیاه‌چاله ممکن است کوتوله سفید را به سمت داخل بکشد، ستاره تنها بخشی از لایه بیرونی خود را به درون سیاه‌چاله می‌ریزد. این ریزش به عنوان یک ضربه کوچک عمل می‌کند، به طوری که کوتوله سفید فشرده، می‌تواند در برابر عبور از مرز سیاه‌چاله، مقاومت کند. این تیم معتقد است، اطلاعات بیشتر در این زمینه را احتمالاً می‌توان توسط رصدخانه‌های نسل بعدی مانند آنتن فضایی تداخل سنج لیزری آژانس فضایی اروپا (LISA) دریافت که در اواسط دهه 2030 از آن بهره‌برداری خواهد شد.
میترا جلیلی دبیر گروه فناوری
انتهای پیام/
