سال‌هاست که فوتبال ایران به صورت جسته و گریخته به دنبال رسیدن به مهم‌ترین درآمدش یعنی حق پخش تلویزیونی است اما هر بار به بهانه‌های گوناگون به بن‌بست برخورده است. با این حال تصویب برنامه هفتم توسعه و گنجانده شدن حق پخش تلویزیونی در این برنامه روزنه امیدواری...
سال‌هاست که فوتبال ایران به صورت جسته و گریخته به دنبال رسیدن به مهم‌ترین درآمدش یعنی حق پخش تلویزیونی است اما هر بار به بهانه‌های گوناگون به بن‌بست برخورده است. با این حال تصویب برنامه هفتم توسعه و گنجانده شدن حق پخش تلویزیونی در این برنامه روزنه امیدواری برای فوتبال ایران شد اما هنوز برنامه هفتم به سرانجام نرسیده است.
اما فوتبال دنیا از این روش اقتصاد فوتبال خود را شکوفا می‌کند و این مبلغ قابل توجه می‌تواند آینده یک باشگاه را رقم بزند سرمایه‌گذاری‌های جدید را تسهیل کرده و ثبات مالی را تضمین کند.
تیم‌ها در لیگ انگلیس بر اساس جایگاه خود در جدول و تعداد بازی‌هایی که پخش زنده می‌شوند، پاداش دریافت می‌کنند. در فصل گذشته، باشگاه‌های لیگ برتر در مجموع 84/2 میلیارد پوند دریافت کردند. این مبلغ از طریق شش پرداخت از طریق «سامانه محاسبه درآمد مرکزی» لیگ برتر توزیع شد. لیگ برتر این سیستم را به عنوان «تضمین‌کننده توزیع عادلانه‌تر بودجه نسبت به سایر لیگ‌های بزرگ اروپایی» توصیف می‌کند.
منچسترسیتی به عنوان قهرمان، مبلغ 9/175 میلیون پوند دریافت کرد که کمی کمتر از رکورد خود در فصل 23-2022 (2/176 میلیون پوند) بود. آرسنال، نایب قهرمان، به دلیل داشتن بیشترین بازی‌های پخش شده، مبلغ 5/175 میلیون پوند را از آن خود کرد. اگر آنها عنوان قهرمانی را کسب می‌کردند، می‌توانستند رکورد را بشکنند.
شفیلدیونایتد به دلیل کسب مقام آخر، مبلغ 7/109 میلیون پوند دریافت کرد. حضور در لیگ برتر سودمند است، حتی برای تیمی که به دسته پایین‌تر سقوط می‌کند.
پرداخت‌های شایستگی لیگ برتر به صورت پلکانی از جایگاه اول تا بیستم توزیع می‌شود. این پرداخت‌ها ترکیبی از درآمد حاصل از قراردادهای پخش داخلی و بین‌المللی است.
در فصل 24-2023، اختلاف جایزه نقدی حدود 8/2 میلیون پوند به ازای هر جایگاه بود. شفیلدیونایتد به دلیل کسب مقام آخر، این مبلغ را دریافت کرد و این مبلغ به 4/56 میلیون پوند برای قهرمان، منچسترسیتی رسید. این مبلغ تقریباً 6/95 درصد هزینه خرید عمر مرموش را تأمین می‌کرد.
انتظار می‌رود این مبلغ با تورم و سایر عوامل نوسان داشته باشد (در فصل 23-2022، 1/3 میلیون پوند به ازای هر جایگاه بود)، اما یک راهنمای تقریبی در مورد آنچه باشگاه‌ها باید در این فصل انتظار داشته باشند، ارائه می‌دهد.
تنها بخش دیگری از جایزه نقدی که ثابت و به طور مساوی تقسیم نمی‌شود، هزینه‌های تسهیلات است که بر اساس تعداد دفعاتی که هر باشگاه برای پخش تلویزیونی انتخاب شده است، تعیین می‌شود.
پخش تلویزیونی مسابقات فوتبال لیگ برتر انگلستان، همواره نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد این باشگاه‌ها داشته است. انتخاب بازی‌ها توسط شبکه‌هایی نظیر Sky Sports و TNT Sports، مستقیماً بر میزان درآمدی که هر باشگاه کسب می‌کند، اثر می‌گذارد. طبق آمار ارائه شده، یک بازی پخش‌شده به طور متوسط حدود 8/0 میلیون پوند برای باشگاه به ارمغان می‌آورد، هرچند این رقم بسته به عوامل مختلف، متغیر است.
در فصل 24-2023، تیم‌های آرسنال و لیورپول با ۲۹ بازی پخش شده، بیشترین بهره را از این محل برده و حدود 2/25 میلیون پوند عایدشان شد. در رتبه‌های بعدی، تیم‌های استون ویلا و منچستریونایتد با ۲۶ بازی و چلسی، منچسترسیتی و نیوکاسل با ۲۵ بازی قرار دارند. این تفاوت در تعداد بازی‌های پخش‌شده، تفاوت چشمگیری در درآمد این باشگاه‌ها ایجاد می‌کند.
با استناد به ارقام سال گذشته، می‌توان تخمینی از میزان جایزه‌ای که هر تیم در فصل 2024-25 دریافت خواهد کرد، ارائه داد. با در نظر گرفتن جایگاه کنونی تیم‌ها و پرداختی‌های انجام شده در فصل 24/2023، لیورپول با 6/176 میلیون پوند بیشترین جایزه را دریافت خواهد کرد و پس از آن آرسنال با 7/173 میلیون پوند در رتبه دوم قرار می‌گیرد. نیوکاسل، چلسی و استون ویلا نیز به ترتیب با 6/167، 8/164 و 8/162 میلیون پوند، در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
این ارقام نشان می‌دهند که پخش تلویزیونی، نه تنها درآمد قابل توجهی را برای باشگاه‌ها ایجاد می‌کند، بلکه به نوعی، توزیع ثروت در میان تیم‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. باشگاه‌هایی که بیشتر مورد توجه شبکه‌های تلویزیونی قرار می‌گیرند، به دلیل افزایش درآمد، توانایی بیشتری در جذب بازیکنان باکیفیت و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های خود پیدا می‌کنند. این امر می‌تواند رقابت در لیگ را نابرابرتر کرده و فاصله بین تیم‌های بزرگ و تیم‌های متوسط و کوچک را بیشتر کند.
در نهایت، لازم به ذکر است که این ارقام، تنها تخمینی بر اساس داده‌های سال گذشته هستند و عوامل دیگری نظیر تورم، نوسانات هزینه‌های عملیاتی و تصمیمات نهایی در مورد پخش تلویزیونی، می‌توانند بر میزان جایزه‌ای که هر تیم دریافت می‌کند، اثرگذار باشند. با این حال، این تحلیل نشان می‌دهد که پخش تلویزیونی، یک عنصر حیاتی در اقتصاد باشگاه‌های لیگ برتر است و تأثیر قابل توجهی بر رقابت در این لیگ دارد.
این امر می‌تواند منجر به اختلاف در پرداخت‌های متغیر شود. جایزه نقدی اورتون پس از کسب مقام پانزدهم در فصل گذشته، 2/132 میلیون پوند بود که بیشتر از سه باشگاه بالای سر آنها بود: ولورهمپتون (130 میلیون پوند در مقام چهاردهم)، فولام (6/128 میلیون پوند در مقام سیزدهم) و بورنموث (5/131 میلیون پوند). دلیل این امر این بود که بازی‌های اورتون بیشتر برای پخش انتخاب شده بود.
اما فوتبال دنیا از این روش اقتصاد فوتبال خود را شکوفا می‌کند و این مبلغ قابل توجه می‌تواند آینده یک باشگاه را رقم بزند سرمایه‌گذاری‌های جدید را تسهیل کرده و ثبات مالی را تضمین کند.
تیم‌ها در لیگ انگلیس بر اساس جایگاه خود در جدول و تعداد بازی‌هایی که پخش زنده می‌شوند، پاداش دریافت می‌کنند. در فصل گذشته، باشگاه‌های لیگ برتر در مجموع 84/2 میلیارد پوند دریافت کردند. این مبلغ از طریق شش پرداخت از طریق «سامانه محاسبه درآمد مرکزی» لیگ برتر توزیع شد. لیگ برتر این سیستم را به عنوان «تضمین‌کننده توزیع عادلانه‌تر بودجه نسبت به سایر لیگ‌های بزرگ اروپایی» توصیف می‌کند.
منچسترسیتی به عنوان قهرمان، مبلغ 9/175 میلیون پوند دریافت کرد که کمی کمتر از رکورد خود در فصل 23-2022 (2/176 میلیون پوند) بود. آرسنال، نایب قهرمان، به دلیل داشتن بیشترین بازی‌های پخش شده، مبلغ 5/175 میلیون پوند را از آن خود کرد. اگر آنها عنوان قهرمانی را کسب می‌کردند، می‌توانستند رکورد را بشکنند.
شفیلدیونایتد به دلیل کسب مقام آخر، مبلغ 7/109 میلیون پوند دریافت کرد. حضور در لیگ برتر سودمند است، حتی برای تیمی که به دسته پایین‌تر سقوط می‌کند.
پرداخت‌های شایستگی لیگ برتر به صورت پلکانی از جایگاه اول تا بیستم توزیع می‌شود. این پرداخت‌ها ترکیبی از درآمد حاصل از قراردادهای پخش داخلی و بین‌المللی است.
در فصل 24-2023، اختلاف جایزه نقدی حدود 8/2 میلیون پوند به ازای هر جایگاه بود. شفیلدیونایتد به دلیل کسب مقام آخر، این مبلغ را دریافت کرد و این مبلغ به 4/56 میلیون پوند برای قهرمان، منچسترسیتی رسید. این مبلغ تقریباً 6/95 درصد هزینه خرید عمر مرموش را تأمین می‌کرد.
انتظار می‌رود این مبلغ با تورم و سایر عوامل نوسان داشته باشد (در فصل 23-2022، 1/3 میلیون پوند به ازای هر جایگاه بود)، اما یک راهنمای تقریبی در مورد آنچه باشگاه‌ها باید در این فصل انتظار داشته باشند، ارائه می‌دهد.
تنها بخش دیگری از جایزه نقدی که ثابت و به طور مساوی تقسیم نمی‌شود، هزینه‌های تسهیلات است که بر اساس تعداد دفعاتی که هر باشگاه برای پخش تلویزیونی انتخاب شده است، تعیین می‌شود.
پخش تلویزیونی مسابقات فوتبال لیگ برتر انگلستان، همواره نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد این باشگاه‌ها داشته است. انتخاب بازی‌ها توسط شبکه‌هایی نظیر Sky Sports و TNT Sports، مستقیماً بر میزان درآمدی که هر باشگاه کسب می‌کند، اثر می‌گذارد. طبق آمار ارائه شده، یک بازی پخش‌شده به طور متوسط حدود 8/0 میلیون پوند برای باشگاه به ارمغان می‌آورد، هرچند این رقم بسته به عوامل مختلف، متغیر است.
در فصل 24-2023، تیم‌های آرسنال و لیورپول با ۲۹ بازی پخش شده، بیشترین بهره را از این محل برده و حدود 2/25 میلیون پوند عایدشان شد. در رتبه‌های بعدی، تیم‌های استون ویلا و منچستریونایتد با ۲۶ بازی و چلسی، منچسترسیتی و نیوکاسل با ۲۵ بازی قرار دارند. این تفاوت در تعداد بازی‌های پخش‌شده، تفاوت چشمگیری در درآمد این باشگاه‌ها ایجاد می‌کند.
با استناد به ارقام سال گذشته، می‌توان تخمینی از میزان جایزه‌ای که هر تیم در فصل 2024-25 دریافت خواهد کرد، ارائه داد. با در نظر گرفتن جایگاه کنونی تیم‌ها و پرداختی‌های انجام شده در فصل 24/2023، لیورپول با 6/176 میلیون پوند بیشترین جایزه را دریافت خواهد کرد و پس از آن آرسنال با 7/173 میلیون پوند در رتبه دوم قرار می‌گیرد. نیوکاسل، چلسی و استون ویلا نیز به ترتیب با 6/167، 8/164 و 8/162 میلیون پوند، در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
این ارقام نشان می‌دهند که پخش تلویزیونی، نه تنها درآمد قابل توجهی را برای باشگاه‌ها ایجاد می‌کند، بلکه به نوعی، توزیع ثروت در میان تیم‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. باشگاه‌هایی که بیشتر مورد توجه شبکه‌های تلویزیونی قرار می‌گیرند، به دلیل افزایش درآمد، توانایی بیشتری در جذب بازیکنان باکیفیت و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های خود پیدا می‌کنند. این امر می‌تواند رقابت در لیگ را نابرابرتر کرده و فاصله بین تیم‌های بزرگ و تیم‌های متوسط و کوچک را بیشتر کند.
در نهایت، لازم به ذکر است که این ارقام، تنها تخمینی بر اساس داده‌های سال گذشته هستند و عوامل دیگری نظیر تورم، نوسانات هزینه‌های عملیاتی و تصمیمات نهایی در مورد پخش تلویزیونی، می‌توانند بر میزان جایزه‌ای که هر تیم دریافت می‌کند، اثرگذار باشند. با این حال، این تحلیل نشان می‌دهد که پخش تلویزیونی، یک عنصر حیاتی در اقتصاد باشگاه‌های لیگ برتر است و تأثیر قابل توجهی بر رقابت در این لیگ دارد.
این امر می‌تواند منجر به اختلاف در پرداخت‌های متغیر شود. جایزه نقدی اورتون پس از کسب مقام پانزدهم در فصل گذشته، 2/132 میلیون پوند بود که بیشتر از سه باشگاه بالای سر آنها بود: ولورهمپتون (130 میلیون پوند در مقام چهاردهم)، فولام (6/128 میلیون پوند در مقام سیزدهم) و بورنموث (5/131 میلیون پوند). دلیل این امر این بود که بازی‌های اورتون بیشتر برای پخش انتخاب شده بود.
لیگ برتر ایرانلیگ برتر انگلیس
